“Onlar ölümsüzlüğün sırrına vâkıf olanlardı. İntikam hissiyle yanıp tutuşan, kötülüğün öncüleriydi. Zamanın ve mekânın ötesine geçebilenlerdi. Afrika’nın derinliklerinden getirdikleri kara büyüleriyle aklın sınırlarını aşanlardı.”
Heyecan verici bu tanıtım cümleleri ile oldukça ilgi çekici bir konu vaat eden kitap, Afrika’nın, özellikle Kongo’nun, büyü ritüelleri ve polisiye-gerilimle bir araya gelerek tam bir Grange başyapıtı olmuş. Şiddet, gerilim, sado-mazo eğilimler, hazing yani çömez deneyimi, gelenek ve hatta genetik bilimi dahi kitabın içinde mevcut. Yani kitabın içinde “YOK” yok.
Olaylar, 1960’lı yılların sonlarında Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde işlenen seri cinayetleri çözmekle görevlendirilen polis memuru Grégoire Morvan ve onun ailesi etrafında gelişiyor. Morvan, uzun süren bir takibin ardından Çivi Adam lakabıyla ünlenen; öldürdüğü kadınların vücutlarına çiviler çakarak ya da kesici aletler kullanarak onları, şifacıların kötü niyetli büyülere karşı kullandıkları ‘minkondi’ adı verilen heykelciklere dönüştüren seri katil Thierry Pharabot’u yakalar.
Ülkesine kahraman olarak geri döner ve bu sayede mesleğinde hızla yükselir. Morvan, sadece bir polis olmakla kalmaz aynı zamanda hükümetleri skandallardan kurtaran, çok sayıda ajanı ve tetikçisi olan bir temizlikçiye dönüşür ve resmi bir görevi olmasa dahi ilerleyen yaşında danışmanlığına başvurulan biri haline gelir. Pharabot’u yakalamak konusundaki başarısı, Kongo’daki koltan madenlerinin hisseleriyle de ödüllendirilen Grégoire Morvan Fransa’da eşi ve üç çocuğu ile yaşamaktadır.
Grégoire Morvan’ın sert ve şiddet eğilimli kişiliği sebebiyle kabus gibi bir çocukluk geçiren üç çocuktan Loic borsada yüklü paralar kazanan bir uyuşturucu bağımlısı, en küçük kız kardeş Gaelle babasına duyduğu öfke nedeniyle onun servetini kabul etmeyen ve geçimini zaman zaman fahişelikle sağlayan bir oyuncu, romanımızın merkezinde olan karakter, en büyük kardeş Erwan Morwan ise cinayet masasında görevli, işinden başka bir şeyi düşünmeyen sert mizaçlı bir amirdir. Çocukların annesi Maggie ise eşinin dayaklarına yıllar boyunca katlanmış eski bir hippidir. Kitapta çift kişilikli bir karakter olarak karşımıza çıkar. Her ne kadar merkezindeki karakter Erwan Morvan olsa da bütün Morvan ailesi üyeleri geçmişleriyle ve yaptıklarıyla kitapta en az Erwan kadar yer alıyor.
Kitaptaki olaylar Fransa’nın batısında yer alan Finistére deniz havacılık üssünde çömez deneyimi sırasında meydana gelen bir kaza ile başlıyor. Çömez/çaylak deneyimi ya da ‘hazing’ denen olay bir gruba katılmak isteyen kişi veya kişilerin o grubun üyeleri tarafından aşağılama ve şiddet içeren testlere tabi tutulmaları olarak özetlenebilir. Sosyal psikoloji alanında yapılan çalışmalar bu tip deneyimlere tabi tutularak bir gruba kabul edilen üyelerin, bu deneyimleri yaşamayanlara kıyasla gruplarına bağlılıklarının daha üst düzeyde olduğunu göstermiştir.
Kazayı araştırmak için giden Erwan bunun aslında bir kaza değil cinayet olduğunu keşfeder ve bu cinayet ‘Çivi Adam’ lakaplı katili taklit eden ya da bizzat o olan, biri tarafından işlenecek cinayetlerin ilkidir. Cinayetler giderek Grégoire Morvan’ı kişisel olarak hedef alan bir kimliğe bürünürken Erwan bu cinayetleri çözmeye, Grégoire Morvan ise bir yandan kızını takip edip korumaya, diğer yandan Kongo’daki madenlerin hisselerindeki dalgalanmalar yüzünden başının belaya girdiği Kongolularla anlaşmaya çalışıp bu tehlikeli adamlara ve seri katile karşı ailesinin güvenliğini sağlamaya çalışır.
Kitabın konusuyla ilgili verdiğim bu bilgilerden sonra gelelim yorumlarıma…
Grangé’ın kitapta Afrika’daki kara büyü ritüelleriyle ve genetik bilimiyle ilgili bilgileri açık bir şekilde bizlerle paylaşması güzel olmuş. Zira okurken ha bire Google’a bakıp bu ne şimdi demek zorunda kalmıyoruz.
Tanıtım bülteninde ve kitabın arka kapağında yazan ölümsüzlüğün sırrına vakıf olanlar, zamanın ve mekânın ötesine geçenlerdi konsepti kitapta olağanüstü bir şekilde işlenmiş.
Kitapta Erwan’ın uğraşmak zorunda kaldığı oldukça fazla mesele olması okuyucunun kendisini ana karakterle özdeşleştirmesini kolaylaştırmış diyebilirim. Özellikle benim gibi okuduğu kitapla bağ kurup, karakterlerden birini üzerine giyen biri için biçilmiş kaftan.
Çevirmen Tankut Gökçe’nin müthiş çevirisinin yanında Grangé’ın kullandığı kısaltma ve lakaplar hakkında tek tek notlar düşmesi genel kültürümüze yeni bilgiler katması açısından hoşuma gitti.
Eleştirilerime gelecek olursam, ilk eleştirim Doğan Kitap’a... Kitabın felaket derecede kötü bir kağıt kalitesi var, kitaplarının sayfalarını asla katlamayan biri olan ben, sayfaları çevirirken yırtılacak diye korktum resmen.
Kitabın en büyük eksisi ise Morvan’ın Kongo’daki maden işlerine, özellikle de Kongolular ile arasının açılmasına sebep olan hisselerle ilgili detaylara çok fazla yer verilmesi oldu. Detaylarda boğulduğumdan kaynaklı zaman zaman kitabın o heyecanlı ve dinamik temposundan biraz geri düştüm.
Bazı soruların cevapsız kaldığını kitabı bitirdiğinizde sizde göreceksiniz. Nedeni ise tek kitap olarak değil de seri olarak düşünülmesidir. Lontano’nun devam kitabı Kongo’ya Ağıt (Congo Requiem) adıyla raflarda…
Bu kitabın incelemesi de çok yakında Elifobya'da :)
